Kłopot z patriotą

W wywiadach z uznanymi przedstawicielami życia społecznego i kulturalnego często pada pytanie o patriotyzm. Co robią autorytety medialne, artyści i celebryci? Zaskoczeni nie odpowiadają wprost i jednoznacznie. Czasem wiją się i skręcają, jakby nie wypadało powiedzieć, że to pojęcie trąca obciachem i najchętniej wcisnęliby je pomiędzy zakurzone strony podręczników historii literatury. Zdarza się, że mówią o swoim specyficznym i wybiórczym traktowaniu problemu. Choć znajdą się i tacy, co mówią wprost, że mają to hasło nie wyżej niż miejsce, w którym plecy tracą swoją szlachetną nazwę. Dla uzasadnienia zaś wylewają wiadro pomyj na jakość naszego państwa i ludzi nim rządzących.

    Zupełnie nie należy się dziwić takim postawom. Bo niby po co komu dziś patriotyzm? Wojna nie grozi, przynajmniej z zewnętrznym agresorem, nikt i nic nie wymusza heroizmu postaw i oddania dobru ojczyzny. Chleba powszedniego patriotyzm nie daje, duszy towarzystwa z nas nie zrobi, honoru na piedestał nie wyniesie i do posiadania najnowszego audi raczej się nie przyłoży. Czy w związku z tym mamy tu kolejne słówko do lamusa? Jeśli tak, to po co o patriotyzm pytają? Żeby biednego celebrytę czy inteligenta obnażyć? Podważyć czystość krystalicznej postaci ekranowej? Skalać wizerunek złotego cielca? Udowodnić, że sprzedawczyk, hipokryta i egoista? Prawda może okazać się bardziej przyziemna: prowadzącemu wywiad chodzi o prowokację, podkręcenie atmosfery rozmowy i przebudzenie czytelnika czy słuchacza. Wszystko to być może, ale nie zmienia to faktu, że w realiach gospodarki rynkowej, gdzie wszystko da się przeliczyć, nie tak łatwo być autentycznym patriotą.

     

    Co dziś czyni nim przeciętnego Polaka? Jak powinien postępować, żeby patriotyzm miał prosty wymiar codzienny? Mam wrażenie, że jest jednak sporo rodaków, którzy sobie z tym świetnie radzą. Płacą uczciwie podatki, narażając się na miano frajerów. Nie oszukują pracowników, jeśli dają im pracę i nie kradną, jeśli są pracownikami. Kochają spędzać wakacje w rodzimej krainie jezior, w górach i nad morzem. Z radością i sentymentem oglądają polskie filmy, szanują język i czytają książki polskich autorów. Nie przyklejają gumy do siedzenia w tramwaju, nie smarują farbą świeżo malowanej elewacji, bo zależy im, żeby ten kraj piękniał w każdym punkcie. Gdy prowadzą auto włączają kierunkowskaz, nie wyprzedzają na trzeciego i parkują samochód we wskazanym miejscu, między liniami stanowiska, bo myślą o innych Polakach jak o sobie. Prawdopodobnie nie rozbijają szyb wiaty autobusowej, segregują śmieci i nie wywożą gruzu do lasu, a nad wodą nie zostawiają torebek po chipsach. Silne zażenowanie ogarnia ich zarówno podczas emisji programu „Kocham cię, Polsko”, jak na dźwięk ulicznych rozmów z przewagą wulgaryzmów. Bywają dumni na tyle, żeby nie opuszczać kraju za chlebem, nawet gdy przyciska bieda, bo nie potrafiliby żyć wśród obcych. Chodzą na wybory, nawet jeśli po raz kolejny nie ma na kogo głosować, ale trzeba oddać głos przeciw komuś. Nie wychylają się nadmiernie ze swoją wiarą i nie rwą się do eksponowania wartości narodowych. Ci ludzie już poczuli aż nadto, że państwo ma ich w nosie, a z ich jednostkowym bytem liczy się tylko do końca kwietnia każdego roku, gdy muszą złożyć zeznanie podatkowe.

    Zatem trwają w miłości niechcianej, bezsilni i łatwi do zarządzania, ale nic nie mogą zmienić w pojedynkę. Bezradni jak dziecko we mgle, kręcą głową przyglądając się tłumom roszczeniowych krzykaczy, machających resortowymi i branżowymi flagami związków zawodowych. Dlatego pozostawanie pośród cichych patriotów nie gwarantuje zaliczenia do grona ludzi sukcesu, a tym bardziej nie daje szansy na lans. Znikają w tłumie, a ciche życie nie zawiedzie ich na łamy brukowców, nie powiedzą o nich w Wiadomościach, Panoramie i TVN. Będą toczyć życie znani w najbliższym kręgu, ale niekoniecznie szanowani i wzbudzający respekt, skoro nie ma im czego zazdrościć.

    A jednak czegoś brakuje w tej charakterystyce. Czy to są patrioci jak ze słownika? Czy tylko przykładni obywatele? W końcu to charakterystyka uczciwego człowieka, gdzie tu miejsce na patriotyzm? Obawiam się, że inaczej się nie da, od kiedy resztę przymiotów zarezerwowało towarzystwo dosyć zacietrzewione. Dziś pobyt w tej kompanii, która chętnie nazywa się prawdziwymi patriotami, może prowadzić do przyduchy pod ciężką pokrywą fałszywej martyrologii, pozornej obrony tradycji, siły narodowego pieniactwa. W całkowitym zamknięciu pielęgnują niedowład prostego palca.

    W tym towarzystwie panuje bowiem moda na wskazywanie, kto jest prawdziwym Polakiem, a kto na szlachetne miano z pewnością nie zasługuje. Normalni, uczciwi ludzie, pozostając w tym gronie, ryzykują infekcję. Nic nas nie uchroni bowiem przed bakcylem zalęknienia i podejrzliwości, a może się zdarzyć, że złapiemy wirusa spiskowej teorii dziejów, która w konsekwencji doprowadzi do nieodwracalnej nienawiści do wszystkich i wszystkiego. Wtedy żaden antybiotyk nie pomoże, żadna szczepionka nie ustrzeże przed poczuciem, że to, co za rogiem na pewno istnieje po to, żeby zniszczyć polskość, naród, tradycję i wartości chrześcijańskie, które najpełniej wybrzmiewają na rozkrzyczanych ustach, ale panicznie stronią od czynów posiadaczy ust.

    Tyle, że to nawet nie boli, najsmutniejsze jest bowiem właśnie to, że „prawdziwym patriotom” zawdzięczamy lęk przed tym mianem, które stało się synonimem oszołoma.